مراکز واکسیناسیون

• قبلی
• بعدی

رهبر معظم انقلاب در بخشی از بند ششم بیانیه گام دوم انقلاب با عنوان «افزایش چشمگیر معنویت و اخلاق در فضای عمومی جامعه» به افزایش سطح معنویت با اموری همچون حج و زیارت اربعین اشاره کردند که در این یادداشت به تحلیل آن پرداخته ایم.

فریضه بزرگ حج، ظرفیت‌هاى فراوان عبادى، سیاسى و اجتماعى دارد؛ البته تا قبل از انقلاب اسلامى ایران، صرفاً یک حرکت عبادى بود و دیگر ابعاد آن، از جمله بعد سیاسى مورد غفلت بسیارى از مسلمانان قرار گرفته بود.

با پیروزى انقلاب اسلامى ایران، توجه به ابعاد سیاسى حج مورد تأکید قرار گرفت، و حج میعادگاه وحدت مسلمانان در برابر مستکبران جهان و مرکز برائت از مشرکان معرفى شد و ابعاد سیاسى آن احیا گردید.

امام خمینى (ره) و مقام معظم رهبرى، همواره در سخنرانى‌ها و پیام‌هاى خود، خواستار توجه به ابعاد سیاسى حج مى‌شدند و از مسلمانان مى‌خواستند از ظرفیت این فریضه الهى در راستاى اتحاد اسلامى، استکبارستیزى، آگاهى‌بخشى و رفع مشکلات جهان اسلام، بهره‌ ببرند.

رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم انقلاب خطاب به ملت بزرگ ایران مطالبی گرانسنگ را بیان کردند؛ از جمله ایشان در هفت بند به مهمترین نکات در ارتباط با وضعیت انقلاب و جمهوری اسلامی اشاره داشتند.

ایشان در بخشی از بند ششم با عنوان «افزایش چشمگیر معنویت و اخلاق در فضای عمومی جامعه» فرمودند: «نماز و حج و روزه‌داری و پیاده‌روی زیارت و مراسم گوناگون دینی و انفاقات و صدقات واجب و مستحب در همه‌جا بویژه میان جوانان رونق یافت و تا امروز، روزبه‌روز بیشتر و باکیفیّت‌تر شده است».

رهبر معظم انقلاب در ادامه یادآور شدند: «اینها همه در دورانی اتّفاق افتاده که سقوط اخلاقی روزافزون غرب و پیروانش و تبلیغات پُرحجم آنان برای کشاندن مرد و زن به لجنزارهای فساد، اخلاق و معنویّت را در بخشهای عمده‌ی عالم منزوی کرده است؛ و این معجزه‌ای دیگر از انقلاب و نظام اسلامی فعّال و پیشرو است».

از این رو قصد داریم در این یادداشت به تحلیل این بحث یعنی تأثیر انقلاب اسلامی در حج و همین طور مسائل مربوط با حوزه زیارت از جمله زیارت اربعین بپردازیم و در این راستا از کلام و سخن برخی اساتید و پژوهشگران حوزوی و دانشگاهی نیز بهره می گیریم:

اولا انقلاب اسلامى ایران، احیاگر حج ابراهیمى بوده، و امام خمینى(ره) توانست حج را اقامه کند. البته نباید ازنظر دور داشت که انقلاب اسلامى در نقطه‌اى از جهان، به نام ایران رخ داد و مربوط به مسائل ایران بود؛ اما از آن حیث که حاوى پیامى جهانى بوده است، در بیدارى اسلامى و طبعاً در حج، تأثیر داشته و دارد.

تأثیر انقلاب اسلامى ایران در سه حوزه باور، انگیزه و عمل قابل بررسی است؛ در حوزه باور و بینش و اندیشه، انقلاب ایران درواقع، مفهوم توحید را اعتقاد به خدا و نفى طاغوت بازتعریف کرد و از آمریکا به‌عنوان بزرگ‌ترین مظهر شرک نام برد که در انقلاب ایران هم، شاهد نفى و طرد آمریکا بودیم. در حوزه انگیزه و گرایش در انقلاب ایران، شاهد عشق و نفرت بودیم؛عشق به خوبى‌ها و لشکریان عقل که در رأس آن، امام خمینى قرار داشت و تنفر از بدى‌ها و لشکر جهل که در رأس آن شاه و اربابانش قرار داشتند. در حج هم ما شاهد همین محبت و نفرت و تولا و تبرا هستیم که کلیدواژه مهمى چون اعلان برائت از مشرکین، از آن حکایت دارد.

ثانیا انقلاب اسلامى ایران، نقطه عطفى در تاریخ ایران، اسلام و جهان است و رخدادى عظیم و اثرگذار در نیمه دوم قرن بیستم به شمار مى‌آید که موجب بسیارى از تحولات سیاسى در جهان شده است. ازطرفى مراسم باشکوه حج، جنبه هدایتگرى همچون دعوت به وحدت و دین‌دارى، و تحول اخلاقى، فرهنگى و اقتصادى دارد.

از طرف دیگر حج از مهم‌ترین مناسک اجتماعى برآمده از سنت ابراهیمى است و حتى قبل از بعثت نبى مکرم اسلام، برکات فردى و اجتماعى آن جارى بوده است. اما اسلام، این فریضه را تقویت مى‌کند و بیشترین بهره‌گیرى از ظرفیت‌هاى فردى و اجتماعى آن را در دستور کار مسلمین قرار مى‌دهد.

در ادامه ذکر این نکته ضروری به نظر می آید که انقلاب اسلامى ایران، به‌مثابه یک رخداد عظیم اجتماعى، بیشترین بهره را در تأسیس خود از این پدیده عظیم اسلامى و انسانى گرفته و تعالیم آن در جاى جاى انقلاب اثرگذار بوده است. ظرفیت‌ها و تعالیم حج، کارکردهاى فراوانى را در ابعاد مختلف اعتقادى، فکرى، فرهنگى، اجتماعى، سیاسى و تربیتى انسان مسلمان و چه‌بسا آزاده معاصر دارد، و بدون شک، بقاى انقلاب اسلامى ایران نیز از این کنگره عظیم و ظرفیت‌هاى آن بى‌نیاز نیست

. این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که بدون تردید، انقلاب اسلامى ایران تأثیرات عمیقى بر مناسباتِ موجود در عرصه روابط بین‌الملل، به‌طور عام، و مناسبات کشورهاى منطقه و همچنین کشورهاى اسلامى، به‌طور خاص بر جاى گذاشت. انقلاب اسلامى مردم ایران، در چارچوب ارائه نظریه روابط بین‌الملل ظاهر نشد؛ اما از این حیث که با رهیافت انتقادى و با نگاه بیرونى، در پى طرح مباحث نظرى و ارائه ادبیات جدیدى در روابط بین‌الملل بود، افق نوینى را در مطالعات نظرى و نظریه‌پردازى در روابط بین‌الملل مطرح کرد.

براى نمونه، طرح مؤلفه‌هاى نوینى همچون استکبارستیزى، برائت از مشرکان، حمایت از مستضعفان، عدالت در عرصه بین‌الملل و... نمونه‌هایى از مفهوم‌پردازى‌هاى جدیدى است که در پى وقوع انقلاب اسلامى ایران، در حوزه‌هاى نظرى روابط بین‌الملل مورد توجه واقع شد.

رسالت انقلاب اسلامى در عصر حاضر، تحقق تمدن اسلامى، با همه لوازم تمدنى است، و پرواضح است که این تمدن، از یک‌سو ریشه در معارف اسلام ناب دارد و ازسوى دیگر، تمدنى جامع و کارآمد است. بنابر این، براى مهندسى تمدن اسلامى باید از تمام ظرفیت‌هاى معارف و آموزه‌هاى اسلامِ ناب بهره برد. حج، این فریضه بزرگ الهى، ظرفیت بالایى در این راستا دارد.

در دهه‌هاى اخیر، تأثیر اسلام ناب بر تحولات اجتماعى و سیاسى، خصوصاً بعد از وقوع انقلاب اسلامى ایران، در مجامع علمى مورد توجه قرار گرفته است. از میان احکام اسلامى، حج و مناسک آن، به‌عنوان یک عنصر بین‌المللى اسلامى، جایگاه ویژه‌اى در خلق تحولات اجتماعى ایفا مى‌کند. از این رو ابعاد معرفتى و کارکردى حج ابراهیمى و انقلاب اسلامى با مراجعه به برخى از آیات حج و پیام‌هاى امام خمینى(ره) به حج و منابع مربوط به انقلاب اسلامى قابل تحقیق است.

نتایج تحقیقات نشان مى‌دهد که بسیارى از مبانى و کارکردهاى حج ابراهیمى و انقلاب اسلامى مشترک است و احیاى حج ابراهیمى، بدبینى‌ها و سوءتفاهمات میان ملت ایران و جهان اسلام را رفع مى‌کند و انقلاب اسلامى، نمونه‌اى عملى براى برون‌رفت از وضعیت موجود کشورهاى اسلامى و الهام‌بخش خیزش‌هاى اسلامى و معنویت‌گراست.

با توجه به اینکه حج، نقش بسیار کلیدى در هویت‌بخشى و بیدارى مسلمانان جهان، در طول تاریخ داشته است، متفکران اسلامى کوشیده‌اند از این بستر عظیم، براى شناساندن حق و معرفى چهره واقعى باطل و ستم‌پیشگان عصر خود استفاده کنند. ازآنجایى‌که انقلاب اسلامى ایران نیز باعث دگرگونى عظیمى در زمینه‌هاى سیاسى، فرهنگى، اجتماعى و اقتصادى شد و تأثیرى شگرف در سطح جهانى به وجود آورد، این اجتماع، به‌عنوان مکان استراتژیک فرهنگى در جهت شناساندن شعارها و اهداف انقلاب اسلامى، مى‌تواند مورد استفاده قرار گیرد که بالطبع، نیاز به مدیریت و برنامه‌ریزى قوى و کارآمد دارد.

در تعالیم اسلامى، عالى‌ترین مظهر ایجاد وحدت میان مسلمانان، فریضه بزرگ حج است. این فریضه، نقطه تقاطع عبادت با سیاست و مرکز پیوند پرستش خدا با دیگر مسائل اجتماعى و اقتصادى است. اگرچه شارع مقدس، اهداف بسیار والایى را براى این فریضه متصور شده است، در حال حاضر احساس می شود این مراسم عظیم، به‌دلیل تفرقه و جدایى امت اسلام از یکدیگر، فاصله زیادى با اهداف حقیقى خود پیدا کرده است.

پیروزى انقلاب اسلامى، در پرتو اندیشه‌هاى تابناک امام خمینى قدس سره ، حجّ را نیز همچون سایر معارف و احکام اسلامى، در جایگاه واقعى خویش نشاند، و سیماى راستین و محتواى غنى آن را نمایاند. امّا هنوز راهى دراز در پیش است، تا فلسفه و ابعاد و آثار و برکات حجّ، شناخته و شناسانده شود، و مؤمن حج‌گزار با آگاهى و شعور دینى، بر آن مواقف کریمه و مشاعر عظیمه، که محلّ هبوط ملائکة اللّٰه و توقّف انبیاء و اولیاء بود، گام بگذارد.

در راستاى تحقق این‌هدف بزرگ، بعثۀ مقام معظّم رهبرى با الهام از اندیشه‌هاى والا و ماندگار امام راحل، احیاگر حج ابراهیمى، قدس سره و بهره گیرى از رهنمودهاى ارزشمند رهبر عزیز انقلاب اسلامى نیز تلاش مى‌کند فصل جدیدى فرا راه اندیشمندان مسلمان، و علاقه‌مندان به فرهنگ حج، و زائران و راهیان حرمین شریفین بگشاید. از این رو در عرصه تحقیق و تألیف و ترجمه آثار گوناگون پیرامون حقایق و معارف حج، آشنایى با اماکن مقدّسه، تاریخ و سرگذشت شخصیتهاى بزرگ اسلام، بررسى رویدادها و عرضه خاطرات و به ویژه آموزش مسائل و آداب حج تلاش‌هایى را آغاز کرده است.

در باب زیارت نیز باید اذعان کنیم که انقلاب اسلامی رنگ و بویی تازه به این فرهنگ ناب بخشید و توانست به این مسأله با دید امری تمدن ساز بنگرد و از آن برای انتقال پیام اسلام ناب به دیگر مسلمانان بلاد اسلامی استفاده کند؛ زیارت امام حسین(ع) اگر تا پیش از انقلاب اسلامی به صورت کمرنگ و با حضور اندکی از زائران شکل می گرفت امروز مواجه با خیل زائرانی است که از سراسر جهان و حتی از دیگر ادیان و مذاهب به کشور عراق می آیند و حرم های مطهر ائمه معصومین(ع) را زیارت می کنند.

اگر نبود، ترسی که دشمنان انقلاب اسلامی از توسعه فرهنگ ناب اهل بیت(ع) دارند امروز زیارت ائمه مظلوم بقیع با شور و حال خاصی برگزار می شد، اما می بینیم که دشمنان از جهان‌گیر شدن این فرهنگ ناب هراس جدی دارند، از این رو از هیچ تلاشی برای اضمحلال فرهنگ اهل بیت(ع) و زیارت آنها فروگذار نمی کنند.

آنها در دوره کنونی در ده ها و صدها شبکه و فضای ماهواره ای و مجازی تلاش دارند که بین شیعه و سنی اختلاف افکنی کنند، چراکه می دانند وحدت جهان اسلام در پرتو فرهنگ اهل بیت(ع) نابودی بی چون و چرای آنها را در پی دارد همچنانکه در هر برهه ای از زمان که ما شاهد این وحدت و همدلی بودیم دشمنان عقب نشینی بیشتری کردند.

ترس و وحشت اصلی دشمنان انتقال پیام انقلاب اسلامی در پرتو زیارت اهل بیت(ع) است چراکه این انقلاب بود که کاخ نشینان را به زیر کشید و کوخ نشینان را از زیر یوغ استکبار و استعمار رهایی بخشید.

نمود ویژه ارتقای فرهنگ زیارت بعد از انقلاب اسلامی را امروز در جریان بزرگ اربعین مشاهده می کنیم که همه ساله میلیون ها انسان عاشق از سراسر جهان با پای پیاده به سمت مطاف عشق حرکت کرده و با اشک و گریه بر امام شهید و مظلوم، عهدی تازه با امام غائب از نظر می بنند؛ بی شک اربعین حسینی توانسته تا حد زیادی پیام انقلاب را به جهان برساند همچنانکه انقلاب اسلامی نیز در ارتقای فرهنگ اربعین نقش پررنگی داشت.

در پایان ذکر این نکته لازم و ضروری است که معنویت با ظهور انقلاب اسلامی در کشور ما و به طبع آن در مناطق مختلفی از جهان رنگ و بویی تازه پیدا کرد و این همان چیزی است که در سخن و کلام رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم انقلاب مورد اشاره قرار گرفته است، اما نکته مهمتر آن است که این معنویت باید روزی زمینه ساز تمدنی معنوی و اساسی در سطح جهان شده و بتواند پیام اسلام حقیقی را به سراسر دنیا برساند.

حج و زیارت دو بال پرواز انقلاب اسلامی برای انتقال پیام های آسمانی اسلام و دین هستند، دو بالی که اگر هماهنگ عمل کنند می توانند زمینه ساز شکل گیری دولتی جهانی در ذیل رهبری امامی معصوم باشد، از این همه مردم ما باید برای هرچه پررنگ تر شدن این دو تلاش کرده و مسؤولان نیز از آن غفلت نورزند.

منبع:پایگاه اطلاع رسانی حج

امتیاز کاربران