پزشکان حج و زیارت درست بعد از پایان جنگ ایران و عراق و امضای قطعنامه، همراهی خود را با زائرانی که به عراق می‌رفتند از سر گرفتند. بعدها، با گسترده‌تر شدن مراسم پیاده‌روی اربعین از مرزهای غربی کشور به سمت کربلا، تیم‌های پزشکی در درمانگاه‌های صحرایی و همچنین مراکز پزشکی شهرهای زیارتی مستقر شدند.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی جمعیت هلال احمر به نقل از روزنامه شهروند؛ پیش‌بینی می‌شود امسال بیش از 5 میلیون زائر در ایام نزدیک به اربعین در پیاده روی حضور داشته باشند. پزشکان حج و زیارت با تخصص‌های مختلف امسال هم در میان این زائران حضور دارند و به آنها خدمات پزشکی و درمانی ارائه می‌کنند. روایت دو پزشکی که سال‌هاست در مراسم اربعین به زائران خدمات‌رسانی می‌کنند را می‌خوانید.

اولین سال‌های بعد از پایان جنگ بود که دکتر«مجید مقدم» متخصص داخلی، به همراه هیأت پزشکی عازم کربلا شد تا به زائران خدمات‌رسانی کند. حدودا سال 1380 بود و چند سال قبل از آن ساز و کاری برای حضور تیم‌های پزشکی در کاروان‌های زیارتی فراهم شده بود.

اولین سفر برای مجید مقدم، شروع سلسله‌وار حضور او در هیأت‌های پزشکی عتبات بود. تااینکه اولین پیاده‌روی سراسری اربعین آغاز شد و پزشکان داوطلب دوباره به عراق اعزام شدند. مقدم می‌گوید: «حضور به عنوان پزشک در سفرهای زیارتی حج یا عتبات، با کار فشرده در چند شیفت و در شرایط سخت همراه است، اما من از این حضور انرژی مضاعفی می‌گیرم و شارژ می‌شوم.»

بارها شنیده که تعطیلی یک ماهه مطب و حضور در مراسم اربعین بخشی از درآمدش را از او می‌گیرد اما به گفته مقدم، آنچه در این کار داوطلبانه نصیبش می‌شود حساب و کتاب دیگری دارد.

او می‌گوید: «سال‌های دهه هشتاد بود که درگیری عراق و آمریکا داشت آغاز می‌شد. ما در کربلا بودیم که اعلام کردند سفرهای زیارتی به عراق لغو شده و زائرانی که در این کشور هستند هم سریع‌تر باید به ایران برگردند. من و چند نفر دیگر از هیأت پزشکی آخرین ایرانی‌هایی بودیم که عراق را ترک کردیم. خودم را با مشقت به مرز رساندم تا از آنجا با اتوبوس به قم برگردم، اما هیچ ماشینی به سمت قم نبود. به هر زحمتی بود خودم را به اتوبوسی رساندم که می‌گفتند در خروجی پایگاه مرزی است و در حال بررسی مدارک و مجوز خروج هستند.»

اگر آن روز در مرز می‌ماند معلوم نبود تا چه مدتی باید منتظر می‌ماند تا اتوبوسی به مقصد قم پیدا شود و او بتواند خودش را به خانه برساند: «اول که می‌خواستم سوار شوم، مسافران و راننده تمایلی نداشتند من را بپذیرند. با اینکه جای خالی هم در اتوبوس وجود داشت اما مخالفت می‌کردند. ناگهان یکی از مسافران گفت که این فرد پزشک است و وقتی در کربلا بودیم به من کمک کرده بود و … .»

حوالی اراک بود که یکی از مسافران اتوبوس حالش بد می‌شود. تنگی نفس و حمله آسمی او، همه مسافران را شوکه و نگران کرده بود. با این حال دکتر مقدم به او کمک کرد و اقدامات اولیه برای بهتر شدن شرایط را انجام داد. او می‌گوید: «شانس با ما یار بود که من آن روز در آن اتوبوس حضور داشتم. از یکی از مسافران اسپری گرفتم و به بیمار دادم تا کمی بهتر شود. داشت خفه می‌شد. قبل از رسیدن به قم، با اورژانس قم هماهنگ کردم تا قبل از رسیدن ما به ورودی شهر، در مسیر مستقر شوند و بیمار را به آنها تحویل دهم.»

دارو فراموش نشود

اتفاق آن روز به خیر گذشت اما دکتر مقدم به افرادی که سال‌های بعد برای رفتن به کربلا به جاده می‌زدند توصیه می‌کرد که داروهای مورد نیاز خود را حتما به همراه داشته باشند. او می‌گوید: «بخشی از مشکلات سلامتی‌ای که در بین زائران با آن روبه‌رو هستیم، این است که فکر می‌کنند چون عازم سفری زیارتی و معنوی هستند دیگر نیازی به دارو نخواهند داشت. حتما بارها چنین حرف‌هایی را از اطرافیان و دیگران شنیده‌ایم، اما این تصوری بسیار اشتباه و خطرناک است.»

دور بودن از شرایط روزمره و عدم دسترسی به امکاناتی که در محل سکونت با آن روبه‌رو هستیم، دلیلی برای اهمیت به این موضوع است.

دکتر مقدم می‌گوید: «فردی که در خانه به راحتی غذای رژیمی در دسترس دارد، ممکن است در شرایط سفری مثل سفر اربعین چنین امکانی نداشته باشد. یا حضور در شلوغی و ازدحام مراسم و کم بودن امکانات بهداشتی آنها را با چالش‌های بیشتری روبه‌رو کند. برای همین لازم و ضروری است که قبل از سفر حتما به پزشک خود مراجعه کنند و دستور لازم برای نحوه مصرف دارو را بگیرند.»

پزشکان توصیه می‌کنند حداقل به اندازه 50 درصد بیشتر از میزان دارو زمانی که در سفر هستند را به همراه داشته باشند.

دکتر مقدم توصیه‌هایی برای زائران اربعین دارد: «قبل از شیوع کرونا و آبله میمونی در این سال‌ها، در ایام اربعین به دلیل ازدحام بالای جمعیت با شیوع بیماری‌های واگیردار مواجه بودیم؛ بیماری‌هایی مثل آنفلوآنزا و حتی هپاتیت که از طریق آب آلوده منتقل می‌شد. برای همین مهم‌ترین توصیه‌ای که می‌توان به افراد کرد این است که بهداشت فردی را تا جای ممکن رعایت کنند. همچنین حتما در تمام مسیر از ماسک استفاده کنند و داروهای مورد نیاز را به همراه داشته باشند.»

شرح حال بیمار به زبان مادری

«پیدا کردن زبان مشترک» به عقیده دکتر «رضا افشار» متخصص اورولوژی، یکی از مهم‌ترین دلایل حضور پزشکان و تیم‌های درمانی ایرانی در مراسم پیاده‌روی اربعین است.

او که 12 سال است در ایام اربعین به زائران ایرانی خدمت‌رسانی می‌کند، می‌گوید: «حضور تیم‌های پزشکی در مسیر پیاده‌روی و همچنین در شهرهای زیارتی عراق اهمیت زیادی برای مسافران دارد. از هر قشر و سنی در این مراسم حضور دارند و مسیر زیادی را به صورت پیاده طی می‌کنند. ازدحام جمعیت زیاد است و این موضوع از اهمیت زیادی برخوردار است که افرادی که دچار مشکل می‌شوند، در سریع‌ترین زمان ممکن به خدمات بهداشتی و درمانی دسترسی پیدا کنند.»

توضیح بیماران درباره شرایط جسمانی و وضعیتی که برایشان اتفاق افتاده، به پزشکان برای پیدا کردن مشکل و درمان آن کمک زیادی می‌کند. شرح حال دقیق گرفتن از بیماران را یکی از مهم‌ترین محاسن حضور تیم‌های پزشکی در اربعین می‌داند.

او می‌گوید: «از دو سه ماه قبل از آغاز مراسم اربعین بیماران را در جریان می‌‌گذاریم که ممکن است به مدت یک یا دو هفته نباشیم. کارهای بیمارستانی را هم با دیگر همکاران‌مان هماهنگ می‌کنیم تا بیماران به مشکل بر نخورند و خودمان را برای اربعین آماده می‌کنیم.»

با وجود حضور 12 ساله‌اش در ایام اربعین در عراق، حضورش در پیاده‌روی بیشتر از دو سه بار نبوده. او می‌گوید: «وقتی به عنوان پزشک در مراسم اربعین حضور داریم، دیگر فرصتی برای این نیست که خودمان پیاده‌روی را تجربه کنیم و حتی زمان بسیار محدودی برای زیارت داریم. برای همین من تصمیم گرفتم چندباری به عنوان زائر و نه پزشک در پیاده‌روی اربعین حضور پیدا کنم.»

او درباره مراقبت‌های فردی در مراسم اربعین می‌گوید: «مسیری که معمولا برای پیاده‌روی طی می‌شود مسیری طولانی است. برای همین به زائران توصیه می‌کنیم حتما انرژی و توان خود را در این مسیر مدیریت کنند تا به مشکل بر نخورند. مثلا می‌توانند عمودها را تقسیم کنند و هر روز از سفر، تعداد مشخصی از آنها را طی کنند. افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند در صورت نیاز سوابق بیماری خود را روی کاغذی به فارسی یا انگلیسی بنویسند تا در صورت بروز هر مشکل، بتوان سریع به پیشینه بیماری و وضع جسمانی این فرد پی برد. داروهای مورد نیازشان را بیشتر از مقدار مصرف طول سفر به همراه داشته باشند و وسایل شخصی مثل لیوان آب، قاشق و ظرف غذا به همراه داشته باشند تا هم بهداشت فردی رعایت شود و هم از تولید زباله یک بار مصرف جلوگیری شود.»

امتیاز کاربران